مورچه ها حشرات متداولی هستند ولی ویژگی های منحصر به فردی دارند بیش از 10000 مورچه در گوشه و کنار این جهان شناخته شده است. این حشرات بیشتر در جنگل های مناطق گرمسیری وجود دارند، جایی که حتی ممکن است نزدیک به نصف حشرات ساکن در آن منطقه را تشکیل دهند.
مقایسه مورچه ها و موریانه ها
مورچه ها بسیار شبیه موریانه ها هستند و این دو معمولاً به جای هم اشتباه گرفته می شوند؛ به ویژه توسط صاحبان خانه هایی که از وجود آن ها در خانه عصبی می شوند. با این حال، مورچه ها بین شکم و قسمت سینه خود، میان تنه باریکی دارند؛ ولی موریانه ها به این شکل نیستند. مورچه ها همچنین دارای سرهای بزرگ، شاخک های آرنج گونه (زاویه دار) و آرواره های قدرتمند هستند. این حشرات در راسته پرده بالان (هیمنوپترا ها) هستند؛ گروهی که زنبورهای عسل و زنبورهای بی عسل را نیز شامل می شود.
رفتارهای اجتماعی مورچه ها
مورچه ها به طرز حیرت انگیزی اجتماعی هستند، و به طور معمول در لانه ای که به صورت جمعی ساخته شده است زندگی می کنند؛ این لانه ممکن است در زیر زمین، تپه های سطح زمین یا درختان قرار گرفته باشد. مورچه های نجار (کارپنتر) در چوب لانه می کند و می توانند برای ساختمان ها مخرب باشد. برخی از گونه ها، مانند مورچه های ارتشی، از این قاعده مستثنی هستند و خانه های دائمی ندارند؛ در عوض، در طول دوره های مهاجرت خود، به دنبال منابعی برای غذا می گردند.
جوامع مورچه ها توسط یک یا چند ملکه اداره می شود، که وظیفه ملکه تخم گذاری هزاران تخم است که بقای کلونی مورچه های کارگر را تضمین می کند (مورچه های کارگر همان مورچه هایی هستند که به طور معمول توسط انسان دیده می شوند). مورچه های کارگر از جنس ماده هستند که بدون بال بوده و هرگز تولید مثل نمی کنند؛ بلکه به دنبال غذا می روند، از فرزندان ملکه مراقبت می کنند، در آشیانه کار می کنند، از جامعه محافظت می کنند و همچنین چندین وظیفه دیگر را انجام می دهند. مورچه های نر اغلب فقط یک نقش دارند و آن جفت گیری با با ملکه است. پس از این که آن ها این وظیفه را انجام دادند، ممکن است بمیرند.
رژیم غذایی مورچه ها
مورچه ها با استفاده از مواد شیمیایی با یکدیگر همکاری و ارتباط برقرار می کنند. آن ها به این شیوه می توانند سایر مورچه ها را نسبت به خطر آگاه سازند و یا منابع غذایی را به آن ها معرفی کنند. آنها معمولاً از شهد، دانه، قارچ یا حشرات تغذیه می کنند؛ با این حال، برخی از گونه ها رژیم های غذایی غیر معمول دارند. مورچه های ارتشی ممکن است از برخی خزندگان، پرندگان یا حتی پستانداران کوچک به عنوان غذا استفاده کنند.
بیشتر مورچه ها از انواع مختلف حشرات کوچکی که می گیرند، تغذیه می کنند؛ همچنین حشرات مرده ای را که می یابند، می خورند و یا از شهد یا عسل استفاده می کنند. آن ها به تعادل کربوهیدرات و پروتئین نیاز دارند. پروتئین به ویژه برای ملکه در تولید تخم و رشد لاروها لازم است.
گونه های غیر معمول مورچه ها
مورچه های یکی از گونه های منطقه آمازون (آلومروس دکمارتیکولاتوس) به صورت دسته جمعی و با کمک یکدیگر، تله های وسیعی از رشته های گیاهی ایجاد می کنند. این تله ها سوراخ های زیادی دارند و هنگامی که یک حشره دیگر روی آن قدم گذاشت، صدها مورچه، با استفاده از قسمت های باز تله، حشره را با آرواره های خود گرفته و شکار می نمایند.
گونه دیگری از مورچه ها، مورچه دیوانه زرد (آنوپلولپیس گراسیلیپس) است. این گونه، قادر به تشکیل کلونی های عظیم است که دارای چندین ملکه است. در جزیره کریسمس استرالیا، معرفی تصادفی مورچه های دیوانه زرد در اوایل قرن بیستم منجر به یک هجوم مخرب شد. این مورچه ها تهدید بزرگی برای جمعیت بومی خرچنگ قرمز در آن منطقه هستند؛ که این خرچنگ ها یا توسط مورچه ها از پناهگاه خود جابجا شده اند و یا در هنگام عبور خرچنگ های قرمز از محل لانه مورچه ها هنگام مهاجرت از جنگل به ساحل، کشته شده اند.
ساختار بدن مورچه ها
بدن مورچه ها دارای سه قسمت، سر، سینه و شکم است؛ این قسمت ها به همراه پاها و یک جفت شاخک می باشد که به بدن متصل است. آنها همچنین دارای یک محافظ خارجی سخت هستند که از ماده ای شبیه ناخن های بدن انسان ساخته شده است. محافظ خارجی به حفاظت از مورچه، به خصوص به دلیل کوچک بودن آن کمک می کند. دیدن اجزای مختلف بدن مورچه به دلیل کوچک بودن آن، همیشه آسان نیست؛ اما اگر بیشتر دقت کنید دلیل وجود هر قسمت از بدن مورچه را متوجه می شوید.
شکم
در نزدیکی قسمت دم، شکم مورچه را خواهید دید که تقسیم شده است. این قسمت مهم بدن مورچه شامل قلب، اندام های تولید مثلی، لوله های مالپیگی و بخش اعظمی از دستگاه گوارش از جمله روده جلویی، روده عقبی و مقعد است. شکم توسط پوشش محافظ خارجی مورچه حفاظت می شود.
شاخک ها
اگر می خواهید تفاوت بین مورچه ها و سایر حشرات را بگویید، شاخک ها می تواند به شما در این مورد کمک کند. مورچه ها شاخک های آرنج گونه دارند که متصل به جلوی سرشان است. شکل شاخک ها به مورچه ها اجازه می دهد که آن ها را هم به سمت جلو و هم به سمت پشت سر خود حرکت دهند. مورچه ها از شاخک های خود برای بوییدن، احساس کردن و لمس نمودن هر آنچه که در پیش رو یا پشت سرشان است، استفاده می کنند. آنها همچنین می توانند از این شاخک ها برای ارتباط با مورچه های دیگر استفاده نمایند.
سر
سر مورچه ها محل ماهیچه هایی است که قدرت و نیروی لازم را برای آرواره های مورچه فراهم می آورد که برای بریدن، جنگیدن، حفاری و نگه داشتن، از آن ها استفاده می کند. سر مورچه ها همچنین دارای چشم های مرکب بوده و شاخک ها نیز به آن متصل است. مورچه ها در واقع بینایی بسیار ضعیفی دارند، بنابراین شاخک ها در کمک به آنها برای مشخص نمودن آنچه در پیش رویشان است، بسیار حیاتی هستند.
مورچه‌ها به صورت اجتماعی زندگی می‌کنند و دارای ساختار اجتماعی خاصی به نام "کلونی" هستند. کلونی مورچه‌ها شامل چندین مورچه با نقش‌ها وظیفه‌های مختلف است. در یک کلونی مورچه، سه نقش اصلی وجود دارد:
ملکه:
- تولید تخم: ملکه مسئول تولید تخم و تکثیر کل کلونی است. او به طور معمول بزرگ‌ترین مورچه در کلونی است و بیشتر وقت خود را در پروسه تخم‌گذاری می‌گذراند.
کارگران:
- جمع‌آوری غذا: کارگران به جمع‌آوری غذا و تأمین نیازهای کلونی به غذا مشغولند و غذاها را به انبار منتقل می‌کنند.
- مراقبت از تخم و لاروها: بخشی از کارگران مورچه مسئول مراقبت از تخم‌ها و لاروهای کلونی هستند. آنها تخم‌ها را نگهداری می‌کنند و لاروها را تا زمان تبدیل شدن به مورچه کارگر و سرباز مراقبت می‌کنند.
- ساختمان‌سازی: کارگران ساختمان‌های کلونی را ایجاد و نگهداری می‌کنند. این ساختمان‌ها شامل لانه‌ها، مسیرها، و زیرساخت‌های دیگر برای مسیریابی و حفاظت از کلونی هستند.
سربازها:
- دفاع از کلونی: سربازها مسئول دفاع از کلونی در برابر حملات حشرات دشمن و تهدیدهای دیگر هستند. آنها می‌توانند به شدت دندانه‌ها و نیش‌ها را به کار بگیرند تا کل کلونی را ایمن نگه دارند
پاهای بند دار
این پاهای بند دار که به سینه مورچه متصل شده اند، انعطاف پذیر و قوی هستند. مورچه ها در بدن خود دارای شش پا هستند که انتهای هر پا دارای پنجه است. از پنجه ها برای گرفتن غذا و سایر چیزهایی که لازم است حمل شوند، استفاده می شود. مورچه همچنین می تواند از پاهای جلوی خود برای تمیز کردن بدن و لمس اشیاء استفاده کند.
سینه
سینه مورچه بین شکم و سر آن قرار گرفته است. هر شش پای مورچه ها به سینه آن متصل شده است؛ به علاوه، مورچه های ملکه دارای بال هایی هستند که از آنها برای پرواز و پیدا کردن جفت استفاده می کنند. بال ها نیز به سینه وصل می شوند. پس از جفت گیری، ملکه بال هایش را می ریزد؛ زیرا که دیگر نیازی به آن ها ندارد. بر اساس بررسی های دقیق تر، ممکن است بتوانید محلی که بال ها به بدن مورچه وصل شده بود را مشخص کنید.
قسمت های دیگر بدن مورچه
چشمان مرکب مورچه ها کوچک و نزدیک به هم هستند. مورچه ها با وجود اینکه تعداد زیادی چشم دارند، بینایی خیلی خوبی ندارند. تعداد بیشتر چشم، به آنها این امکان را می دهد که حرکاتی را که در نزدیکی و در مقابل سرشان اتفاق می افتد ببینند. انواع خاصی از مورچه ها نیز دارای نیش هستند. نیش به قسمت پشت بدن مورچه ها وصل شده و از آن برای تزریق اسید فرمیک به قربانیان خود استفاده می کنند. این اسید، موجود شکارشده را تضعیف می کند و به مورچه ها اجازه می دهد تا آن را به کلونی برده و به ملکه بدهند.
اگر مورچه ای را در پیاده رو مشاهده کنید، احتمالاً از جمله مورچه های کارگر است؛ زیرا آن ها بیشتر کارها را انجام می دهند. مورچه ها بسیار کوچک هستند، بنابراین تشخیص قسمت های مختلف بدن آن ها کار ساده ای نیست؛ اما بررسی در زیر میکروسکوپ می تواند به شما در مشاهده آناتومی مورچه کمک کند.
ویژگی های عمومی شناسایی مورچه ها
همانطور که اشاره کردیم، مورچه ها حشرات اجتماعی هستند که در کلونی هایی زندگی می کنند که از یک یا تعدادی ملکه و شمار زیادی کارگر تشکیل شده است. ملکه معمولا در عمیق ترین و ایمن ترین قسمت لانه زندگی می کند. بیشتر مورچه هایی که می بینید کارگر و همه آنها ماده هستند. بسته به گونه مورچه ها، کارگران ممکن است از نظر اندازه مشابه یکدیگر یا در اندازه های مختلفی باشند.
مورچه ها به رنگ تیره یا خاکی هستند. گونه های مختلف آن ها شامل رنگ سیاه، قرمز خاکی رنگ، برنزه کم رنگ و قهوه ای است.
مورچه های نر و ماده بالغ
هنگامی که کلونی های مورچه تولید مثل می کنند، ممکن است ملکه ها و نرها در این کلونی ها یافت شوند. این ها "مورچه های بالدار" هستند و دو جفت بال دارند. معمولاً نرها سرهای کوچکی دارند، همچنین چشم ها و قطعه سینه ای بزرگ، و یک جفت گره در انتهای شکمشان دارند. پس از پرواز (و جفت گیری)، نرها مدت خیلی طولانی زنده نمی مانند. پس از جفت گیری، ملکه های جدید، بال های خود را می ریزند و دیگر هرگز پرواز نمی کنند. بدون داشتن بال، آن ها را به طور کلی می توان از اندازه بدن بزرگتر، همچنین سینه و شکم بزرگ تر، از مورچه های کارگر تشخیص داد. همه کارگران ماده هستند.
مورچه های نابالغ (مراحل مختلف)
لارو مورچه ها سفید رنگ و شبیه کرم هستند. آن ها پا ندارند و به تنهایی حرکتی انجام نمی دهند. عموماً می توانید معده بزرگ و تیره آنها از ورای کوتیکول، مشاهده کنید. شفیره مورچه ها مانند مورچه های بالغ، سفید به نظر می رسند که پاها و شاخک هایشان نزدیک به بدن آن ها است. در بعضی از گونه ها، لارو به دور خود ،ابریشم می پیچد و مرحله شفیره در داخل یک پیله سپری می شود.
زیستگاه
بیشتر گونه های مورچه در خاک زندگی می کنند. برخی مانند مورچه های نجار (کارپنتر) در چوب نیز زندگی می کنند (آن ها چوب را حفر می کنند، اما آن را نمی خورند). برخی از مورچه ها در حفره هایی که در داخل گیاهان ایجاد شده است، مانند بلوط، شاخه های کوچک و غلاف ها زندگی می کنند.
شکارچیان
انواع خزندگان یا دوزیستان (به خصوص وزغ ها و مارمولک ها)، عنکبوت ها، و برخی حشرات دیگر و سایر مورچه ها ممکن است مورچه های کارگر را شکار کنند. خفاش ها، پرندگان و گاهی اوقات انسان ها، مورچه های بالدار نر و ماده را اسیر می کنند، یا می کشند و یا می خورند.
برخی از مورچه ها آفت هستند و برخی دیگر مفید هستند
برخی از گونه های مورچه ها به عنوان آفت شناخته می شوند، به خاطر این که از منابعی که ما نیاز داریم استفاده می کنند؛ به عنوان مثال، مورچه های برگخوار به خاطر گیاهان زراعی در مناطق استوایی آمریکا با ما جدال می کنند؛ مورچه های آتشین به راحتی از چمنزارهای مرطوب استفاده می کنند؛ مورچه های نجار (کارپنتر) برای زندگی در چوب های مرده سازگار شده اند، آن ها چوب مرده را به عنوان مسکن انتخاب می کنند، به ویژه اگر مرطوب باشد.
تعدادی از گونه های مورچه در آشپزخانه ها، آبدارخانه ها و غذاهای حیوانات خانگی، در جستجوی اقلام غذایی مناسب برای خود هستند. همچنین برخی مورچه ها (مانند خویشاوندانشان مثل زنبورهای عسل و زنبورهای بدون عسل) دارای نیش قوی هستند. بعضی از افراد می توانند نسبت به مورچه ها حساسیت شدیدی پیدا کنند. همچنین مورچه ها می توانند باعث آلودگی غذاها نیز شوند. پس بهترین راهکار برای پیشگیری از هر خطر احتمالی، ریشه کن کردن مورچه ها با استفاده از سموم قوی و تضمینی ضد مورچه می باشد. با استفاده از این سموم تخصصی، دیگر جای هیچ نگرانی از نیش مورچه یا آلودگی مواد غذایی نخواهد بود.
شناسایی خصوصیات
* کارگران همه به یک اندازه، کوچک به طول 3 میلی متر هستند.
* رنگ آن ها از قهوه ای تیره تا سیاه براق می باشد.
* پتیول (زائده متصل کننده قسمت شکم و سینه) با 1 گره، که توسط شکم پنهان شده است.
* قسمت سینه وقتی از کنار مشاهده شود ناصاف است.
* بو و رایحه بسیار قوی هنگام له شدن دارند.
نوع و اندازه لانه مورچه ها
* در لانه های کم عمق در خاک و زیر سنگ، چوب یا زیر آوارها زندگی می کنند.
* ممکن است در زیستگاه های مختلفی از جمله مناطق جنگلی، سواحل، حفره های دیوار و اطراف لوله های آب و بخاری ها لانه کند.
* کلونی های بزرگ، در حدود 10،000 کارگر و چندین ملکه دارند.
نحوه خرید سم مورچه را در این صفحه میتوانید مطالعه کنید
